Temat:
Palisz śmieci? Płacisz... swoim zdrowiem!!!
Temat lekcji związany jest z etycznym zachowaniem człowieka borykającego się z problemami odpadów, a szczególnie z odpadami plastikowymi. Zajęcia na ten temat można przeprowadzić we wrześniu, w ramach Sprzątania Świata, w kwietniu, w czasie Dnia Ziemi lub na lekcjach ekologii. Samodzielne poznawanie przez uczniów problemu zanieczyszczenia powietrza, gleby i wody dioksynami oraz furanami, a także toksycznego działania tych związków na organizmy żywe (między innymi na człowieka) pozwala na głębsze zastanowienie się i może wpłynąć na zmianę codziennych wyborów, np. przy zakupach czy usuwaniu plastikowych śmieci.
Wstęp
Informacje o dioksynach i furanach w ostatnich latach pojawiają się coraz częściej w doniesieniach prasowych, dziennikach telewizyjnych. Te związki chemiczne mają opinię szczególnie niebezpiecznych. Obawiają się ich ludzie mieszkający w pobliżu spalarni śmieci. Przestrzegają przed nimi członkowie organizacji ekologicznej Federacja Zielonych. Ich szkodliwe działanie odczuli ludzie w wielu krajach: Wietnamie, USA, Niemczech, Włoszech. Niestety, w Polsce badania nad emisją tych związków do środowiska są niewystarczające. Nie ma norm i nie ma funduszy na badania dotyczące tego problemu. Jedna analiza wykonana przez specjalistów w laboratorium na Zachodzie kosztuje około od 800 do 3 000 dolarów. W ramach integracji krajów Europy wykrywalność dioksyn na terenie naszego kraju wymuszona zostanie wspólnymi prawami Unii. Większa wiedza ludzi o dioksynach i furanach spowoduje być może mniejsze zatruwanie. Mam nadzieję, że wszyscy, którzy dowiedzą się o szkodliwości palenia plastikowych odpadów, nie będą już nigdy sami spalać odpadów oraz podejmą wszelkie możliwe działania zapobiegające takim praktykom. - Czy palenie w ogniskach czy piecach centralnego ogrzewania kolorowych czasopism, pojemników po lodach, foliowych toreb jest obojętne dla naszego zdrowia?
- Czy PVC w oknach, rurach, rynnach, zabawkach jest bezpieczne?
- Jakie sposoby utylizacji plastiku stosuje się na naszym terenie?
- Czy nasze zakupy muszą być opakowane w plastikowe tacki, folie, reklamówki?
- Przez ile lat przetrwa na wysypisku, plastikowa butelka po Coca-Coli?
Chcemy, by młodzi ludzie żyli odpowiedzialnie, nie wypierając ze swojej świadomości sprawy plastikowych odpadów, których ilość w ostatnim okresie bardzo się zwiększyła. Wyrzucone do pojemnika nie znikają, wywiezione na składowiska również nie. Rosną góry odpadów. Niezdrowych i niebezpiecznych. Czyżby miał to być spadek, jaki zostawimy przyszłym pokoleniom? Jakie zmiany ekonomiczne, zmiany w świadomości ludzkiej, pomogłyby w skutecznym rozwiązaniu tego problemu?
Cele
W wyniku udziału w zajęciach uczeń: - wyszukuje, korzystając z różnych źródeł informacji, np. słowników chemicznych, encyklopedii, czasopism, internetu, informacje dotyczące:
- dioksyn, furanów, PVC,
- utylizacji plastiku, podziału plastikowych produktów na grupy, które nadają się lub nie nadają do recyklingu,
- problemów zdrowotnych związanych z emisją dioksyn,
- krajów, w których wystąpiły katastrofy, połączone z emisją dioksyn do środowiska,
- prezentuje zgromadzone informacje,
- analizuje problemy zdrowotne i ekologiczne związane z produkowaniem, używaniem i recyklingiem wyrobów plastikowych,
- wykonuje ulotkę dla rodziców i sąsiadów o szkodliwości spalania plastikowych odpadów lub ulotkę o segregacji i recyklingu z adresami lokalnych placówek zajmujących się wywozem odpadów,
- uświadamia sobie:
- problem kumulowania dioksyn w organizmach roślin, zwierząt i ludzi,
- konieczność dokonywania wielokrotnych wyborów zgodnie z posiadaną wiedzą i własnym sumieniem,
- że nasze wybory powodują określone konsekwencje.
Materiały
- Prace projektowe przygotowane przez uczniów (podają źródła wiadomości),
- Artykuły z gazet (przykłady):
- Jolanta Patykowska, Przyroda Polska nr 12/99, str. 10 Dioksyna - tajny zabójca,
- http://www.wiedzaizycie.pl/99102900.htm- Ewa Kołodziejak-Nieckuła, Tadeusz Pająk, Czy bać się dioksyn?, Wiedza i Życie z roku 1999 nr 10. Wchodzimy na stronę główną http://www.wiedzaizycie.pl/ szukamy indeksu Archiwum 1996-2001. U dołu strony wpisujemy nazwisko autora i tytuł artykułu. W wyszukiwarce pojawi się tytuł i tekst artykułu Czy bać się dioksyn.
- http://www.halat.pl/dioksyny - Czasopismo Ruchu Ochrony Zdrowia Zagrożenia zdrowia w Polsce artykuł: Dioksyny rakotwórcze substancje w żywności informacje o tym z jakimi produktami, szkodliwe dioksyny dostają się do naszego ciała, powodując liczne, groźne choroby. Wchodzimy na stronę http://www.halat.pl/dioksyny, odszukujemy Zagrożenia zdrowia w Polsce, klikamy na Artykuły, klikamy w Dioksyny, odszukujemy artykuł Krystyny Forowicz opublikowany w Rzeczypospolitej Śmiertelne pikogramy o dioksynach.
- Dzień Ziemi 99, str. 81, W: Wstęp, Jarema Dubiel oraz str. 90-97 Recykling, czyli alternatywa dla spalarni i wysypisk, Piotr Rymanowicz, Ośrodek Kultury Ochoty, Warszawa 1999,
- Encyklopedia Biologia, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2000, na płycie CD-ROM, hasła: katastrofy ekologiczne, wojny ekologiczne, zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego.
- Adresy internetowe:
- http://www.zb.eco.pl/inne/spalarni/dioks.htm - Dioksyny groźniejsze niż przypuszczano - raport Agencji Ochrony Środowiska USA podający źródła dioksyn i furanów oraz dawki bezpieczne dla zdrowia - normy. Wchodzimy na główną stronę http://www.zb.eco.pl/, w wyszukiwarce wpisujemy "dioksyny", pierwszy artykuł Dioksyny groźniejsze niż przypuszczano?
- http://www.zb.eco.pl/bzb/32/rozdz3.htm - Zawsze pewnie, zawsze sucho... nie zawsze bezpiecznie, o bielonej bawełnie, papierze, chusteczkach, pampersach. Dojście jak wyżej.
- http://www.zm.most.org.pl/dioksyny/pcw.htm - Na stronie Federacji Zielonych jest dużo wiadomości o dioksynach i PVC (dawna nazwa PCW), o zagrożeniach związanych z istnieniem spalarni. Wchodzimy na stronę główną http://www.zm.most.org.pl/, szukamy z boku ramki Nasze kampanie, klikamy w PCW, następnie w Dioksyny, i PCW - morderca w twoim domu oraz inne artykuły na ten temat.
- http://www.zm.most.org.pl/spalarnia/zagroz.htm - Dojście od strony głównej jak wyżej. Następnie klikamy w Spalarnie i Zagrożenia.
- http://www.bn.most.org.pl/spalarnie/dioksyny.html - informacje o dioksynach. Dojście od strony głównej http://www.bm.most.org.pl, klikamy w PCW, a następnie w Dioksyny.
- http://www.halat.pl/dioksyny - Ogólnopolskie Towarzystwo Zagospodarowanie Odpadów 3R (OTZO): Raport US EPA w sprawie dioksyn, maj/czerwiec 2000 r. zawiera aktualne dane o dioksynach. Wchodzimy na stronę http://www.otzo.most.org.pl/, klikamy na Niebezpieczne, klikamy w epa2000 lub Raport Amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska w sprawie dioksyn.
- http://www.zielonasiec.pl/powietrze.html - Zielona Sieć, Ekologiczny Biuletyn Internetowy, Wpływ spalarni na jakość powietrza. Wchodzimy na stronę http://www.zielonasiec.pl/powietrze.html, klikamy z boku w Powietrze, szukamy tekstu Wpływ spalarni na jakość powietrza.
- http://www.f.z.pl/ - w Warszawskim Serwisie Informacyjnym (strona Federacji Zielonych) informacje o akcji Nie śmiecę w ramce Zakupy z głową ( plan Warszawy z punktami odbioru opakowań szklanych). Wchodzimy na stronę http://www.fz.pl/, klikamy w Nie śmiecę, a następnie w zdjęcie butelki.
- http://www.onet.pl.wiem/chemia/dioksyny - o dioksynach, związku TCDD, chorobach, trwałości dioksyn. Wejście ze strony głównej http://www.onet.pl/ klikamy w Encyklopedia WIEM szukamy Chemia, dioksyny.
- http://www.ket.ozarow.maz.pl/ - Palisz śmieci? Płacisz... zdrowiem!!! Tekst jest zamieszczony w Aktualnościach z grudnia 2001. Witryna znajduje się pod adresem http://www.ozarow.maz.pl/ - szukamy hasła Ekologia wchodzimy na stronę Koła Ekologiczno-Turystycznego. Na pierwszej stronie klikamy w Aktualności, a następnie w scenariusz dla ODIEE. Jest tam także tekst o dioksynach i furanach. W linkach inne adresy do stron o dioksynach i furanach.
Pod tym samym adresem jak wyżej w galerii przykłady ulotek, plakatów.
- Instrukcje do wykonania pracy projektowej
Tytuł pracy Dioksyny i furany - bać się czy nie?
Na podstawie przeczytanych tekstów, wywiadów z pracownikami ochrony przyrody, rozmów z pracownikami placówek zajmujących się wywozem odpadów, własnych obserwacji ustalcie dane dotyczące: - chemicznych właściwości dioksyn i furanów oraz PVC,
- emisji dioksyn w trakcie katastrof ekologicznych,
- wpływu na zdrowie trujących substancji emitowanych w czasie spalania odpadów,
- europejskich norm emisji dioksyn do środowiska,
- rodzajów plastików, które nadają się do recyklingu (PET),
- miejsc, gdzie w gminie do specjalnych pojemników można wyrzucać plastikowe butelki, folie,
- adresów lokalnych przedsiębiorstw zajmujących się wywozem i recyklingiem odpadów,
- adresów punktów zajmujących się zbiórką wkładów do różnego typu drukarek (cartridge), puszek aluminiowych i makulatury, szkła i złomu.
Przebieg zajęć
W pierwszej części zajęć uczniowie podzieleni na czteroosobowe grupy wykonują prace projektowe pt. Dioksyny i furany - bać się czy nie? Można zaproponować projekty tematyczne: - Dioksyny w żywności.
- Spalanie odpadów.
- Katastrofy ekologiczne związane z emisją dioksyn do środowiska.
- Zagrożenie zdrowia ludzi dioksynami.
- Jak ty możesz zmniejszyć emisję dioksyn?
- Co mogą zrobić dorośli, biorąc pod uwagę istniejące możliwości (nowoczesne technologie)?
Określamy czas trwania pracy nad projektem. Podajemy system oceniania. Każda grupa prezentuje swój projekt w formie posteru.
Druga część zajęć polega na opracowaniu projektu ulotki o recyklingu śmieci lub o dioksynach i furanach.
Ocenione zostaną nie tylko postery i ich prezentacje oraz ulotki, ale także planowany sposób ich kolportowania (na wywiadówce, dożynkach, obchodach Dnia Ziemi lub podczas akcji Sprzątanie Świata). Anna Kamecka
|